Dil öğretimini en etkili şekilde yapabilmek için öncelikle dil edinimine bir göz atmak, sonrasında dil becerilerini ele almak gerekmektedir. Şunu çok iyi bilmeliyiz ki dil öğretimi ile dil edinimi arasında belirgin bir fark vardır. Bununla ilgili dil bilimciler şöyle der; “eğer büyüdüğümüz çevrede konuşulan dili sosyal çevreden duyduğumuz sesleri taklit ederek kelimeleri telaffuz ediyorsak, cümle yapısını sosyal çevremizde konuşan insanların gözlemleyerek oluşturuyorsak bu dil edinimidir. Fakat, biz belli bir yaştan sonra sosyal çevrede konuşulmayan bir dili konuşma, dinleme, yazma, okuma becerileri ile kavramak amaçlı herhangi bir kurumdan veya herhangi bir kişiden yardım alarak öğrenmeye çalışıyorsak bu öğrenmedir.”. Dil bilimcileri daha etkili dil öğretimi için dil edinimini inceleyip üzerinde belli çalışmalar ve daha sonrasında bazı hipotezler ortaya atmıştır. Bundan mütevellit, günümüz dil eğitimi, dil ediniminden yola çıkarak yeniden şekillendirilmiştir.
Peki dil edinimi nasıl gerçekleşmektedir? En önemli dil bilimcilerinden biri olan Stephen Krashen der ki ; dil ediniminde iki aşama vardır. Birinci aşama “ınput (girdi)” aşamasıdır. Bu aşamada önce beyine dil ile ilgili olan sesler, kelimeler, cümleler yeteri miktarda girdi olarak girmesi gerekmektedir. Bu uzun bir süreç gerektiren bir aşamadır. Stephen Krashen bebekleri gözlemleyip ekler; bebeklikten sesler kulaktan beyine girmeye başlar bebek sesleri öğrenir daha sonra dile maruz kaldıkça kelimeleri ve daha sonra cümleleri öğrenir. Bebekler yaklaşık bir buçuk, iki yaşlarına geldiklerinde sürekli duydukları bazı kelimeleri ve sesleri çıkartabilir. Yeterli inputtan sonra ikinci aşama gerçekleşmektedir ki biz buna “output (çıktı)” deriz. Beyine yeterli miktarda kelime ve ses girdisi olduktan sonra kelimelerin ve seslerin çıktısı olur ve bu da elbette süreç ister. Önce basit kelimeler, kısa cümleler, kompleks olmayan basit cümleler ve çok daha sonra anlamlı ve uzun cümleler kurulmaya başlanır.
Pek, bu bilgiler bizim ne işimize yarayacak? Öncelikle biz öğretmenler her şeyin farkına vararak öğreteceğimiz yolu, metodu çizip yolumuzda istikrarlı bir şekilde devam etmeliyiz. Bunun için dil edinimi aşamalarını çok iyi kavramalı ve eğitim öğretim yolculuğumuza dahil etmeliyiz. Şöyle ki; okul çağına hatta kreş çağına gelen çocuklarımıza yeterli miktarda input sağlamalıyız. Yeterli inputu okuma ve dinleme becerileri ile verebiliriz. Kreş çağındaki çocuk için bol bol dinleme etkinlikleri yapılmalı, çizgifilm izletilmeli, şarkılar dinletilmeli, masallar okunmalı ve çocuk ile hedef dilde iletişime geçilmeli.Bu aşamada kelime öğretimine ve telaffuzuna ağırlık verebiliriz. Çocuk okul çağına geldiğinde okumayı öğrendiği dönemde yine bol bol dinleme ve okuma yapmalıdır ki kelime haznesinin gelişmesi ile kısa cümleleri telaffuz edebilmelidir. Kreş çağındaki ve ilkokul çağındaki çocuktan yeterli input ile beraber basit kelimeler ve kısa cümleler kurmalarını bekleyebiliriz, hatta bunun için öğrenciyi motive etmeliyiz. Daha sonra yeterli miktarda inputa maruz kalan ve ortaokul çağına gelen öğrencimizin outputu gerçekleştirebilmesi için yazma ve konuşma becerileri üzerine etkinlikler düzenleyerek öğrenciyi buna teşvik etmeliyiz. Ona ortam oluşturarak öğrenciden anlamlı output bekleyebilir ve onu bunun için motive etmeliyiz. Öğrencilerimizi okuma ve dinleme becerileri ile kelime dağarcıklarını geliştirip hedef dilin cümle yapısını empoze ettikten sonra öğrencimizi konuşma ve yazma becerisi ile kısa cümleler söylemelerini veya yazmalarını daha sonra kompleks cümleleri yazmalarını, oluşturmalarını sağlamalıyız.
Sonuç olarak; en küçük yaştan başlanılarak çocuğa yeterli bilgi girdisi sağlanmalıdır, dinleme ve okuma yolu kelimeler verilmelidir daha sonrasında yaşın ilerlemesi ile bilgi çıktısını sağlamak için yazma ve konuşma becerileri aktif edilerek cümle oluşturma, kısa paragraf yazma, ya da kısa diyalog oluşturma girişiminde bulunmalıdır. Etkili dil eğitimi zorlu gözükse de elimizdeki yol haritası ile bu yolu daha kolay kat edebiliriz. Dil eğitimini dil ediniminden yola çıkarak sağlamak, ulaşılmak istenen hedefe daha yakın olmamızı sağlar.
ŞİRİN BAYRAKTAR TURGAY
Diyarbakır BİL Koleji İngilizce Öğretmeni